Rusland heeft de ambitie om het gebruik van de Amerikaanse dollar in het internationale betalingsverkeer drastisch terug te dringen. Maar dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan.

Tankers met miljoenen vaten Russische olie dobberen momenteel doelloos rond op zee, mede door problemen met het betalen in een andere valuta dan de dollar.

De verscheping van Russische ruwe olie naar India is vertraagd door betalingsproblemen, meldde persbureau Reuters eerder deze week op basis van twee bronnen die bekend zijn met de zaak. De verkoper is de Russische staatsoliemaatschappij Rosneft en de koper is de Indian Oil Corporation.

Het probleem is ontstaan doordat de dochtermaatschappij van Rosneft die de olie verkoopt, geen bankrekening heeft kunnen openen in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) om betalingen in dirham te ontvangen, aldus Reuters. De dirham is de munteenheid van de VAE.

Zes vrachten met Russische olie die de Indian Oil Corporation in november en december had moeten ontvangen, zijn inmiddels vertraagd, aldus Reuters. De tankers met de ladingen olie zijn vooral rond India en Sri Lanka op zee blijven liggen, blijkt uit scheepvaartgegevens die Reuters inzag.

Het is niet meteen duidelijk hoeveel Russische olie vastzit op zee door de betalingskwestie. Eerder deze maand meldde persbureau Bloomberg dat ongeveer vijf miljoen vaten olie die van Rusland naar India zouden worden verscheept, nooit zijn aangekomen.

Rusland wil geen Indiase roepies voor levering olie

De problemen met de betaling van Russische olie illustreren de belemmeringen waar Rusland tegenaan loopt, onder meer als gevolg van ingrijpende westerse sancties vanwege de invasie in Oekraïne.

India heeft zich opgeworpen als een belangrijke alternatieve afnemer van Russische olie, terwijl veel westerse landen boycots hebben doorgevoerd.

Rusland zelf wil internationale betalingen graag in andere valuta dan de dollar regelen, maar dat loopt niet altijd even soepel. Om Russische olie te kunnen kopen, stond India er eerder dit jaar op om de handel af te wikkelen in de eigen munt, de Indiase roepie.

India was beducht dat het gebruik van Amerikaanse dollars het land kwetsbaar zou kunnen maken voor westerse sancties. Bovendien maakt India zich zorgen over de beschikbaarheid van de Russische roebel tegen eerlijke koersen op de internationale valutamarkten.

De Indiase regering hanteert voor de roepie echter handelsbeperkingen, waardoor de Indiase munt niet gemakkelijk in een andere munteenheid kan worden omgewisseld.

Dit levert problemen op voor Rusland, dat eerder dit jaar tegen wil en dank met miljarden roepies opgescheept zat. India wil het liefst dat roepies in India worden uitgegeven, maar Rusland heeft slechts een beperkte behoefte om goederen en diensten af te nemen in India.

Om bovengenoemd dilemma te omzeilen, hebben Russische functionarissen bij Indiase kopers onder meer aangedrongen op betaling in Chinese yuan. De Chinese munt is net als de roepie beperkt vrij verhandelbaar, maar Rusland importeert veel meer uit China en heeft dus meer aan betalingen in yuan.

De Indiase regering is echter steeds minder blij met de noodzaak om yuans aan te kopen om olie te betalen, omdat er extra kosten mee gemoeid zijn. Verders speelt de geopolitieke rivaliteit tussen India en China op de achtergrond een rol.

Een andere valuta die Rusland zou kunnen gebruiken om handel te drijven met India is de dirham van de VAE, maar er lijkt sprake te zijn van aanscherping van het toezicht van de Golfstaat op Russische bedrijven.

Gouverneur Elvira Nabiullina van de Russische centrale bank erkende in een recent interview dat er problemen zijn met grensoverschrijdende betalingen, maar stelde tevens dat de economie van Rusland zich heeft aangepast om westerse sancties het hoofd te bieden.

LEES OOK: De economie van Rusland is verlamd: de oorlogmachine van Poetin overleeft alleen door kannibalisatie op staatsbedrijven, volgens Amerikaanse onderzoekers